| Mobbing: szkodliwe zjawisko w środowisku pracy |
|
|
| Autor: Ireneusz Ślęzak | |||||||||||
|
Mobbing jest pojęciem, które już w połowie ubiegłego stulecia było stosowane przez naukowców dla opisywania agresywnych zachowań dzikich zwierząt w stosunku do jednego osobnika. Samo określenie "mobbing" pochodzi od angielskojęzycznego słowa "mob" - tłum, motłoch, napadać na kogoś, nachodzić, nagabywać, atakować. W nowym znaczeniu, z początkiem lat osiemdziesiątych XX wieku użył go szwedzki lekarz i psycholog Heinz Leymann, od wielu lat zajmujący się problemem przemocy psychicznej w miejscu pracy. Leymann zajął się badaniem tzw. trudnych pracowników, i zauważył, że nie byli oni takimi wcześniej. Na podstawie obserwacji stwierdził, iż zmiana postrzegania tych pracowników nie była uwarunkowana ich charakterem, ale strukturą organizacji i kultury pracy. W rezultacie swoich badań, Leymann użył terminu "mobbing" na określenie terroru psychicznego, stosowanego wobec wybranych pracowników instytucji gospodarczych. Według Leymanna, mobbing to cały system psychospołecznych relacji w miejscu pracy, charakteryzujący się wrogim nastawieniem i nękaniem pracowników przez współpracowników lub przełożonych. Jego zdaniem zjawisko to jest skutkiem konfliktu, który z upływem czasu oraz z powodu braku przeciwdziałania nasila się i przybiera postać działania długotrwałego i systematycznie wymierzanego przeciwko jednej osobie. Według Leymanna, mobbing to terror psychologiczny. Mobbing w miejscach pracy polega na wrogim i nieetycznym, systematycznie powtarzającym się zachowaniu, skierowanym wobec jednej lub kilku osób, na skutek, którego ofiary staja się bezradne i tracą możliwość obrony. Trwa to tak długo, jak długo trwają działania mobbingowe. Są to celowe, systematyczne, powtarzające się przez dłuższy czas, zachowania, naruszające godność osobistą pracownika. Mobbing zazwyczaj skutkuje: poniżeniem, ośmieszeniem, zaniżeniem samooceny, wyeliminowaniem albo odizolowaniem pracownika od współpracowników. Do cech charakterystycznych takich działań jest systematyczność (przynajmniej raz w tygodniu) oraz długotrwałość (przynajmniej pół roku). Rezultatem procesu nękania pracownika są psychosomatyczne i społeczne urazy występujące u ofiary. Można wyróżnić kilka etapów mobbingu. Na początku są to negatywne sygnały ze strony otoczenia, szerzenie plotek i pomijanie pracownika w codziennym życiu firmy. Stopniowo działania mobbingowe zaczynają się nasilać i przyjmować coraz bardziej poważną formę. Do grupy dołącza się pracodawca - o ile wcześniej nie był zaangażowany. Pracownik zostaje często obwiniany o sprawy, za które nie jest odpowiedzialny, nie bierze się go pod uwagę przy realizacji systemów motywacyjnych. Często również zostaje on zaklasyfikowany jako np. kłamca, plotkarz, nadwrażliwiec. Ofiara zaczyna odczuwać dolegliwości psychosomatyczne, żyje w ciągłym stresie, spada odporność organizmu. W końcowej fazie mobbingu ofiara traci zupełnie motywację, jest na granicy załamania psychicznego. Wiele osób w takiej sytuacji ma myśli samobójcze, część decyduje się na taki krok. Rodzaje mobbingu Leymann, a za nim literatura przedmiotu, dzielą zjawisko mobbingu na pięć kategorii, które są przedstawione w poniższej tabeli. Tab.1 Typologie technik mobbingu według Heinza Leymanna
Autor: Ireneusz Ślęzak |
|||||||||||
| następny artykuł » |
|---|
