| Co zrobić, żeby na prawach autorskich zarobić? |  |
 |
| Autor: Iga Bałos | |
| 18.06.2007. | |
|
Zanim zaczniesz się nad tym zastanawiać, weź pod uwagę, że nie wszystkie prawa twórcy podlegają zrzeczeniu się lub zbyciu. Przedmiotem obrotu cywilnoprawnego nie mogą być autorskie prawa osobiste. Ze względu na ich specyfikę, prawdopodobnie i tak nie będziesz chciał, by przysługiwały komuś innemu. Jeśli jednak stałoby się inaczej, przenosząca je umowa będzie prawnie nieskuteczna. Do autorskich praw osobistych, nie podlegającym zrzeczeniu się ani zbyciu, należy m.in. prawo do: 1) autorstwa utworu, 2) oznaczania utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępnienia go anonimowo, 3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, 4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności, 5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Zbywać możesz autorskie prawa majątkowe. Ich treść stanowi prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji. Możesz zawrzeć umowę o przeniesienie praw autorskich lub tylko o korzystanie z utworu. Ten drugi typ umowy to licencja. Nie jest ona ujęta w kodeksie cywilnym, stypizowano ją w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 (Dz.U. Nr 24, poz. 83). Do tych elementów obu umów, które nie zostały uregulowane w tej ustawie należy stosować przepisy kodeksu cywilnego. Jeśli w momencie zawierania umowy utwór jeszcze nie istnieje, strony zawarły umowę o dzieło. Należy jednak wyraźnie określić w niej postanowienia dotyczące zbycia praw autorskich bądź licencji. Jeśli nie zostanie dodana stosowna klauzula, wówczas prawa pozostają przy twórcy. Nie dojdzie więc do cywilnoprawnego obrotu prawami autorskimi. Ustawa o prawie autorskim wyraźnie stanowi, że jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia praw majątkowych do utworu. Umowa może dotyczyć tylko tych pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia. Pola eksploatacji to m.in. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie. Ze względu na rozwój techniki, trudno jest przewidzieć w jaki sposób będzie nożna eksploatować utwór za kilka lat. Przykładowo, twórca zbywający prawa autorskie związane z powieścią, nie mógł przypuszczać, że w przyszłości jego książkę będzie można nie tylko czytać w wersji papierowej ale też elektronicznej. Podmiot na rzecz którego przeniósł prawa, narusza więc prawa autorskie dokonując eksploatacji niezgodnie z treścią umowy, mimo że jej treść nie zakazywała eksploatacji na tym polu. Oczywiście, gdy pojawi się nowa możliwość eksploatacji możną zawrzeć kolejną umowę. Nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości. Twórca jest obowiązany dostarczyć utwór w terminie określonym w umowie. Gdyby nie określono terminu, niezwłocznie po ukończeniu utworu. W razie usterek utworu, zamawiający może wyznaczyć twórcy odpowiedni termin do ich usunięcia. Po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić lub żądać odpowiedniego obniżenia wynagrodzenia, chyba że usterki wynikły na skutek okoliczności, za które twórca nie ponosi odpowiedzialności. Twórca zachowuje w każdym razie prawo do otrzymanej części wynagrodzenia, nie wyższej jednak niż 25% wynagrodzenia umownego. Roszczenia te wygasają z chwila przyjęcia utworu. Twórca może odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć ze względu na swoje istotne interesy twórcze. Jeśli w ciągu dwóch lat od odstąpienia lub wypowiedzenia, ale tylko z powodu wyżej wymienionego, twórca zamierza przystąpić do korzystania z utworu, ma obowiązek zaoferować to korzystanie nabywcy lub licencjobiorcy. Zamawiający ma 6 miesięcy, aby zawiadomić twórcę o przyjęciu utworu, nieprzyjęci lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian. Po upływie terminu, uważa się, że utwór przyjęto bez zastrzeżeń. Strony mogą jednak określić inny termin. Jeśli utwór ma wady prawne, zamawiający może od umowy odstąpić i żądać naprawienia poniesionej szkody. Umowa przenosząca prawo powoduje zmianę podmiotu, który prawo posiada. Między innymi z tego względu, wymagana jest dla tej umowy forma pisemna pod rygorem nieważności. Zawierając umowę licencyjną, twórca udziela upoważnienia do korzystania z utworu na wymienionych polach eksploatacji. Należy określić zakres, miejsce i czas korzystania. Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej. Ze względu na ochronę praw twórcy i skutki umowy o przeniesienie praw, ustawa nakazuje domniemanie na rzecz licencji. W braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji. Wyróżnia się, w podstawowej klasyfikacji, dwa typy licencji. Licencja wyłączna - gdy umowa zastrzega wyłączność korzystania z utworu w określony sposób. Jeśli umowa nie stanowi inaczej, uprawniony z tytułu tej licencji może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych, w zakresie objętym umową licencyjną. UWAGA: wymagana jest forma pisemna pod rygorem nieważności. Licencja niewyłączna - gdy umowa nie ogranicza twórcy w kwestii udzielenia upoważnienia innym osobom do korzystania z utworu na tym samym polu eksploatacji. Brak wymagań co do formy jej zawarcia. Jeśli w umowie nie ma wyraźnego postanowienia co do typu licencji, istnieje domniemanie na rzecz licencji niewyłącznej. Licencję udzielona na czas dłuższy niż pięć lat, po upływie tego czasu uważa się za udzieloną na czas nieoznaczony. Wypowiedzenie umowy licencyjnej zawartej na czas nieokreślony, w braku ustaleń umownych, następuje na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego. Jeśli z treści umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Jeśli jego wysokość nie została określona w umowie, ustala się ją z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu. Twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia prze sąd, jeżeli istnieje rażąca dysproporcja między wynagrodzeniem a korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym polu eksploatacji. Jeśli wynagrodzenie twórcy jest określone procentowo od ceny sprzedaży utworu, a cena ta ulega podwyższeniu, twórcy należy się umówiony procent od egzemplarzy sprzedanych po podwyższonej cenie. Jeśli dojdzie to jednostronnego obniżenia ceny sprzedaży przed upływem roku od przystąpienia do rozpowszechnienia utworu, nie wpłynie ono na wysokość wynagrodzenia. Strony mogą przedłużyć ten termin, nie mogą go jednak skrócić. Twórca może także się domagać wynagrodzenia w podwójnej wysokości zamiast naprawienia poniesionej szkody, jeśli wskutek okoliczności za które nabywca lub licencjobiorca ponosi odpowiedzialność, utwór nie zostanie udostępniony publiczności. Uprawnienie nie przysługuje w przypadku udzielenia licencji niewyłącznej. Na marginesie... Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, nabycie od twórcy egzemplarza projektu architektonicznego obejmuje prawo zastosowania go tylko do jednej budowy Jeżeli umowa obejmuje sporządzenie egzemplarzy przeznaczonych do udostępnienia publiczności, twórcy należą się egzemplarze autorskie w liczbie określonej w umowie. Wprowadzenie do obrotu oryginału albo egzemplarza utworu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego wyczerpuje prawo do zezwalania na dalszy obrót takim egzemplarzem na terytorium RP. Nie dotyczy to najmu lub użyczenia egzemplarza. Autor: Iga Bałos |
| « poprzedni artykuł | następny artykuł » |
|---|
